به اختلال در شکل‌گیری و تکامل ستون فقرات و نخاع اسپینا بیفیدا گفته می‌شود. این اختلال بر عملکرد شناختی و حرکتی فرد تأثیر می‌گذارد و نیازمند مداخلات کاردرمانی می‌باشد. کاردرمانگر برنامه‌ای درمانی برای به حداکثر رساندن استقلال و کیفیت زندگی طراحی می‌کند. در این مطلب به بررسی کاردرمانی اسپینا بیفیدا می‌پردازیم
اسپینا بیفیدا چیست؟
اسپینا بیفیدا یا مهره شکاف‌دار نوعی نقص مادرزادی است (در بدو تولد وجود دارد) و زمانی رخ می‌دهد که ستون فقرات و نخاع نوزاد به‌درستی در رحم رشد نمی‌کنند و باعث ایجاد شکاف در ستون فقرات می‌شوند. این عارضه نوعی نقص لوله عصبی است و ناحیه‌ای خاص از ستون فقرات را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، بلکه می‌تواند بر تمام ستون فقرات کودک تأثیر بگذارد.
این اختلال زمانی رخ می‌دهد که لوله عصبی به‌طور کامل رشد نمی‌کند یا به‌درستی بسته نمی‌شود و منجر به آسیب دیدن اعصاب نخاعی و نخاع می‌شود. لوله عصبی ساختاری است که درنهایت به مغز و نخاع کودک تبدیل می‌شود.
بسته به محل آسیب و اندازه شکاف، اختلال ایجادشده منجر به ناتوانی‌های ذهنی و جسمی می‌شود که بر مهارت‌های حرکتی ظریف، حرکت مفاصل و سایر توانایی‌ها تأثیر می‌گذارد. سه نوع رایج اسپینا بیفیدا عبارت‌اند از:
اسپینا بیفیدای مخفی
مننگوسل
میلومننگوسل
چگونه اسپینا بیفیدا بر عملکرد کودک تأثیر می‌گذارد؟
اسپینا بیفیدا با محدود کردن توانایی کودک برای انجام فعالیت‌های روزانه مانند نوشتن، دستشویی رفتن، یادگیری، حمام کردن، بازی کردن، تغذیه و غیره، توانایی او در انجام مهارت‌های اساسی را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این اختلال با درجات مختلف بر عملکرد کودک تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، برخی کودکان قادر به گرفتن مداد و نوشتن حروف به‌صورت ناخوانا هستند، درحالی‌که برخی دیگر اصلاً قادر به گرفتن مداد یا نوشتن هیچ حرفی نیستند.
در ادامه سایر تأثیرات اسپینا بیفیدا بر توانایی‌های کودک ذکر شده‌اند:
بی‌اختیاری: زمانی که نیاز به دستشویی رفتن داریم، مثانه یا مقعد سیگنال‌هایی از مغز دریافت می‌کنند که این نیاز را اعلام می‌کنند. کودک مبتلا به اسپینا بیفیدا در ارسال و دریافت این سیگنال‌ها برای نگه داشتن یا رها کردن ادرار مشکل دارد و این مسئله منجر به بی‌اختیاری او می‌شود.
چالش‌های یادگیری: ازآنجایی‌که اسپینا بیفیدا بر مغز تأثیر می‌گذارد، طبیعی است که در یادگیری و سایر عملکردهای اجرایی نیز اختلال ایجاد کند. اکثر کودکان مبتلا به اسپینا بیفیدا در حل مسائل نیز مشکل دارند. بنابراین، دروسی که شامل خواندن، ریاضیات و برنامه‌ریزی هستند برای آن‌ها چالش‌برانگیز می‌باشند.
مهارت‌های حرکتی ظریف: مهارت‌های زیادی مانند استفاده از دکمه‌ها، زیپ‌ها، روبان‌ها و نوشتن تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند.
آیا کودک مبتلا به اسپینا بیفیدا می‌تواند راه برود؟
بله، احتمال راه رفتن کودک مبتلا به اسپینا بیفیدا وجود دارد. ازآنجایی‌که مغز و نخاع نقش مهمی در توانایی فرد برای تحرک ایفا می‌کنند، راه رفتن یکی از نگرانی‌های مرتبط با این اختلال به شمار می‌رود. شاید کودک مبتلا به اسپینا بیفیدا نتواند به‌طور مستقل راه برود، اما می‌تواند از وسایل کمکی مانند عصا، صندلی چرخدار و بریس (ارتز) استفاده کند.
به‌عنوان مثال، کودک مبتلا به مهره شکاف‌دار می‌تواند با تمرین‌های ورزشی نحوه کنترل و استفاده از عضلات مختلف و همچنین تقویت آن‌ها را بیاموزد.
با وجود این، برخی از کودکان می‌توانند بدون استفاده از وسایل کمکی راه بروند. درواقع آسیب نخاعی وارده، بر توانایی آن‌ها برای راه رفتن تأثیر نگذاشته است.
مداخلات کار درمانی در توانبخشی میلومننگوسل
1. کاردرمانی ذهنی: این نوع کاردرمانی به بهبود توانایی‌های شناختی و ذهنی کودکان می‌پردازد که شامل تمریناتی برای تقویت حافظه، توانایی‌های حل مسائل، تمرکز و دقت می باشد و یکی از مهم ترین مزایای توانبخشی میلومننگوسل با کاردرمانی خواهد بود.
2. کاردرمانی جسمی: این نوع کاردرمانی به بهبود توانایی‌های حرکتی کودکان مبتلا به میلومننگوسل می‌پردازد. این مورد می‌تواند شامل تمرینات تعادلی، تقویت عضلات، تمرینات کاردیوواسکولر و توانبخشی حرکتی باشد.
3. آموزش فعالیت‌های روزمره زندگی: کودکان با وجود این مشکل ممکن است دچار مشکلات در انجام فعالیت‌های روزمره مانند خوردن، برخاستن و پوشیدن لباس باشند. کاردرمانگر می‌تواند به آن‌ها نشان دهد چگونه این فعالیت‌ها را با توجه به توانایی‌هایشان انجام دهند.
4. مراقبت از تجهیزات کمکی: برخی از کودکان به وسایل کمکی نیاز دارند تا در حرکت و انجام فعالیت‌های روزمره بهتری داشته باشند. کاردرمانگر به آن ها آموزش می دهد که چگونه از این وسایل به درستی استفاده کنند.
5. توانبخشی حرکات مهم: توانبخشی حرکتی مهم به بهبود توانایی‌های حرکتی اصلی مانند راه رفتن، پریدن و تعادل داشتن می‌پردازد. این مداخلات می‌توانند از طریق تمرینات عضلات اصلی و تعادلی انجام شوند.
6. تمرینات تعادلی: بهبود تعادل از اهمیت بسیاری برخوردار است تا از افتادن و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. تمرینات تعادلی به کودکان کمک می‌کنند تا توانایی حفظ تعادل در ایستادن و حرکت کردن را تقویت کنند.
تمام این مداخلات توانبخشی میلومننگوسل با کاردرمانی باید با توجه به نیازهای خاص هر کودک و توصیه‌های پزشکی انجام شوند. اهداف اصلی از این مداخلات، بهبود کیفیت زندگی کودکان با اسپینابیفیدا و افزایش استقلال و مشارکت اجتماعی آن‌هاست. شما می توانید برای دریافت مشاوره و ویزیت آنلاین از طریق سایت یا شبکه های اجتماعی با توانبخشی قصردشت شیراز در ارتباط باشید