بلوغ کودکان طیف اوتیسم و چالش های آن بلوغ یکی از مهم‌ترین دوره های زندگی هر فرد محسوب می‌شود. بلوغ و چالش های آن برای افراد با نیازهای ویژه نیز همانند افراد عادی است ولی با تفاوت،در بعضی موارد مثل نقش جنسی ، هویت جنسی ، ثبات جنسی و بهداشت جنسی که به هماهنگی رشد ذهنی و فیزلوژیکی نیاز است، در حفظ، نگهداری و مهارگری نیازها با تأخیرهای بیشتری مواجه‌اند. همچنین در دوره‌ی سنی بلوغ جنسی با توجه به تغییراتی که ازلحاظ فیزلوژیکی و روان‌شناختی برای نوجوان پیش می‌آید، امکان بروز رفتارهای هیجان مدار و لغزش‌های جنسی بیشتر است. در افراد دارای اتیسم نیز، مشکلات خود این اختلال به چالش جدید بلوغ نیز اضافه می گردد و در نهایت منجر به افزایش فشار روانی برای خانواده ها می گردد، که با حس های همچون خجالت، احساس گناه، اضطراب و گاها خشم همراه است، و در نهایت منجر به بروز رفتارهای جنسی نامناسب از سوی فرزندشان می گردد. در همین راستا، خانواده ها میبایست دانش و آگاهی داشته باشند، و بتوانند آموزش های صحیح و مناسب را به فرزندشان ارائه دهند.
باید از استفاده از دارو درمانی برای به تاخیر انداختن فرآیند بلوغ در کودکان و نوجوانان اجتناب شود زیرا همان طور که می دانید مسائل جنسی امری طبیعی در فرآیند تکامل انسان است و نباید این بخش از روند تکاملی افراد دارای اتیسم را به تاخیر انداخت .
رفتارهای شایع بچه های دارای اتیسم:
1)عریان شدن در محیط های عمومی.
2) خودارضایی که از شایع ترین رفتارجنسی در دوران بلوغ است به ویژه در پسران
3)لمس، بوسیدن و بغل کردن غریبه ها
4) علاقه مند شدن به افراد دیگر و برقراری ارتباط رمانتیک
هنگام بروز رفتار جنسی چه کاری باید انجام داد؟
در وهله ی اول مهم است که نگذارید رفتار شروع بشود. برای اینکار باید رفتارهای پیش بینی کننده اولیه را شناسایی کنید. بلافاصله مداخله می کنیم و موقعیت بچه را عوض می کنیم. برای انجام این کار چیزهایی را که دوست دارد پیشنهاد می کنیم و از بروز رفتار جلوگیری می کنیم. اما اگر رفتار جنسی شروع شد مداخله نمی کنیم، سرزنش نمی کنیم، دعوا نمی کنیم، کتک نمی زنیم و….، چراکه در صورت انجام این کار شدت اضطراب فرد افزایش پیدا می کند و این خود باعث می شود رفتار جنسی تشدید شود. بعد از اتمام کار او را بغل کنید، نوازش کنید و… . همچنین طوری رفتار کنید که انگار چیزی ندیده اید. توجه کنید که نباید بگذارید تعداد این رفتار ها زیاد شود، چون تبدیل به عادت می شود.
استراتژی و برنامه ای برای مدیریت بلوغ و رفتارهای جنسی شامل موارد زیر است:
1) نرمال یا غیرنرمال بودن رفتار را مشخص کنید.
2) لیستی از فعالیت های دلخواه فرزندان خود تهیه کنند و برنامه ای برای اوقات فراغتشان در نظر بگیرید. برنامه های مختلفی در طول روز برای نوجوان خود قرار دهید. چراکه بعضی از افراد دارای اختلال طیف اتیسم نه صرفا بخاطر قصد لذت، بلکه گاهی به خاطر کاهش اضطراب ممکن است در اوقات فراغت خود به سمت رفتار خودارضایی پیش بروند،
3) کنترل عوامل زمینه ای: اضطراب بیشترین و اثرگذارترین نقش را دارد. بدین منظور فراوانی رفتاری که فرزندتان در طول هفته انجام می دهد را ارزیابی کنید. چراکه اضطراب به گونه ای است که میزان اشتهای جنسی را به صورت کاذب بالا می برد.
4) برای اضطراب آن ها باید داروهایشان را مصرف کنند، دارو به صورت زمینه ای کنترل می کند اما گاهی این نوجوان، در موقعیت اضطرابی قرار می گیرند مثلا در دوستیابی ناموفق می شود یا جر و بحث می کند و … این موارد اضطراب های موقعیتی هستند. باید حواسمان به این موقعیت ها باشد و سریعا مدیریت کنیم و نگذاریم استرس و اضطرابشان بالا رود، تعاملات ارتباطی و اجتماعی در منزل باید با حداقل اضطراب شبیه سازی شود، فراموش نشود ارتباط صحیح و صمیمی والدین با کودک می تواند اضطراب کودک را تا حد زیادی کم کند.
5) آموزش مهارت های ارتباطی: این افراد از نظر تعاملات ارتباطی، اجتماعی و درک هنجارهای اجتماعی مشکل دارند. بنابراین لازم است که مهارت های ارتباطی و اجتماعی متناسب با سن آن ها شروع کنید، مانند آموزش حریم خصوصی، حریم بین فردی، حریم اجتماعی و حریم عمومی در مکانهایی نظیر تاکسی، اتوبوس، خیابان، پارک، مترو و …
6) از طریق اشکال مختلف بدن یا از طریق بدن خودش، اندام های عمومی را آموزش بدهیم، در مورد اندام خصوصی هم این توضیح را باید بدهیم که بدن انسان قسمت های خصوصی دارد و هیچ کس نباید آن ها را لمس کند و دست بزند به جز مادر و پدر (با توجه به سن بچه) و اگر مریض شد، دکتر یا پرستار فقط اجازه دارد.
کاردرمانگر تخصصی اتیسم یلدا امتنان