درمان آفازی یا زبان پریشی گفتار شیراز_گفتاردرمانی قصرالدشت شیراز

زبان پریشی یا آفازی
تا حالا دیدید برخی افراد در نتیجه ی آسیب مغزی مثل سکته یا تصادف، دیگه نمیتونن صحبت کنن؟ یا دیگه خوب متوجه صحبت بقیه نمیشن؟ خب به این اختلال میگن آفازی! ولی این همه ی اون چیزی نیست که باید از آفازی بدونید. بیاید با هم نگاه دقیقتری به این اختلال داشته باشیم و ببینیم علت، علائم و درمانش چیه…
آفازی (aphasia) یا زبان‌پریشی، نوعی اختلال زبانی است که می‌تواند در استفاده فرد از زبان تأثیر بگذارد. آن می‌تواند توانایی فرد را در صحبت کردن، درک کردن، خواندن و نوشتن تحت تأثیر قرار دهد، اما نه لزوما همه این مهارت‌ها. این اختلال اغلب در نتیجه سکته مغزی اتفاق می‌افتد.
آفازی ممکن است در نتیجه آسیب مغزی مرتبط با بیماری آلزایمر یا سکته مغزی رخ دهد. چالش‌هایی که فرد با آن روبرو خواهد شد بستگی به این دارد که کدام قسمت‌های مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. مطالعات نشان می‌دهد که بین 9 تا 62 درصد از افرادی که سکته مغزی می‌کنند، درجاتی از آفازی را تجربه می‌کنند.
در گذشته، فقط به اختلال کامل در ارتباطات و زبان فرد آفازی گفته می‌شد، درحالی‌که دیسفازی (dysphasia) برای توصیف نقص جزئی زبان استفاده می‌شد.
بااین‌حال، ازآنجاکه بین دیسفازی و دیسفاژی (dysphagia)، نوعی اختلال بلع، سردرگمی به‌وجود می‌آید، اکنون آفازی برای تمام درجات اختلال استفاده می‌شود.
انواع و علائم آفازی
انواع مختلفی از آفازی وجود دارد.

• آفازی روان یا آفازی ورنیکه (Wernicke): فرد درک معنای کلمات گفته‌شده را دشوار می‌داند، اما می‌تواند گفتار متصل را تولید کند. بااین‌حال، ممکن است گفتار متناقض باشد، با کلمات بی‌ربطی که سرزده می‌آیند. خواندن و نوشتن ممکن است دشوار باشد.
• آفازی ناروان، یا آفازی بروکا (Broca): تولید گفتار اغلب کوتاه است، و به‌صورت مقطع و پُرزحمت توصیف می‌شود. دستیابی به کلمات دشوار است و شکل‌گیری صداها ممکن است دشوار باشد. نوشتن ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد، اما توانایی خواندن و درک کردن اغلب دست‌نخورده باقی می‌ماند.
• آفازی گلوبال (Global): این امر در همه جنبه‌های زبان تأثیر می‌گذارد. ممکن است فرد بتواند چند کلمه قابل تشخیص بگوید، اما قادر به درک گفتار یا خواندن و نوشتن نیست.
• آفازی آنومیک (Anomic): ممکن است فرد زبان دقیق را مطابق آیین دستور زبان تولید کند، اما در نام‌گذاری اشیا و کلمات مشکل دارد، بنابراین سعی می‌کند در مورد کلمه صحبت کند. گوش دادن و خواندن ممکن است دست‌نخورده باقی بمانند.

فرد مبتلا به آفازی در حالت عادی در استفاده از گفتار و زبان با مشکل محسوسی روبرو خواهد شد. او ممکن است از ناتوانی در ابراز وجود خود ناامید شود.
بااین‌حال، نوع مشکلاتی که دارد با توجه به نوع آفازی، متفاوت خواهد بود.
ضعف یا فلج در یک یا دو طرف صورت یا بدن نیز می‌تواند تولید گفتار یا نوشتن را دشوارتر کند. عضلات مورد استفاده برای تنفس یا بلع می‌توانند تحت تأثیر قرار بگیرند و این در تولید صداها تأثیر دارد.

• آفازی آنومیا (واژه یابی یا نامیدن) در این اختلال، فرد توانایی پیدا کردن کلمات و واژه یابی را ندارد. اغلب می داند چه میخواهد بگوید و راجع به چه موضوعی صحبت کند ولی کلمه ای که می خواهد بگوید را پیدا نمی کند. گفتارش روان است و تا حد زیادی درک نیز سالم است.مثلا چون کلمه رو یادشون نمیاد میگن “چیز….عه….چیز….این….عه…” . بعدش هم چون نتونستن کلمه ای که میخوان رو بیان کنن احساس خوبی نخواهند داشت.
• آفازی انتقالی:گفتار این بیماران روان است. درک نیز تا حد زیادی سالم می باشد. ولی قادر به تکرار کلمات شما نیستند. غالبا مشکلات گفتاری به شکل پارافازی دارند. مثلا “زنگ” را می گویند “رنگ” (پارافازی واجی) و یا “خودکار” را می گویند “مداد” (پارافازی معنایی)مشکلاتی در خواندن و درک مطلب نیز ممکن است داشته باشند.

اختلالات همراه با آفازی
بسته به اینکه آفازی در نتیجه ی چه عاملی ایجاد شده باشد اختلالات همراه آن متفاوت است. بطور کلی موارد همراه شامل:
فلجی در نیمه ی بدن (بیشتر فلجی سمت راست بدن)

• مشکلات بلع و غذا خوردن
• کوری نیمه ی بینایی
• دیزارتری
• آپراکسی
• تشنج

علل آفازی
بخشی از مغز که گفتار و زبان را کنترل می‌کند، مرکز زبان نامیده می‌شود. مرکز زبان شامل منطقه بروکا (Broca’s area) و منطقه ورنیکه (Wernicke’s area) است. آفازی زمانی اتفاق می‌افتد که به هر یک از این مناطق در مغز یا مسیرهای عصبی که آن‌ها را متصل می‌کند، آسیب برسد.
آسیب ممکن است ناشی از:

• سکته
• آسیب در اثر ضربه به مغز
• صرع
• میگرن
• تومورمغزی
• آلزایمر
• پارکینسون

نوع آفازی بستگی به این دارد که کدام قسمت از مغز آسیب دیده باشد.
آفازی گلوبال زمانی اتفاق می‌افتد که صدمات گستردهای در مرکز زبان ایجاد شود، آفازی روان به‌طور معمول از آسیب به لوب گیجگاهی، یا کنار مغز ناشی می‌شود و آفازی ناروان هنگامی رخ می‌دهد که به لوب پیشانی یا جلوی مغز آسیب برسد.
تشخیص آفازی
ازآنجا‌که بسیاری از افراد پس از سکته مغزی دچار آفازی می‌شوند، آسیب‌شناس گفتار-زبان، ارزیابی تشخیصی آفازی را بلافاصله پس از سکته انجام می‌دهد.
برخی از تمرینات اولیه که می‌توانند مهارت‌های زبانی بیمار را ارزیابی کنند عبارتند از:

• نام‌گذاری اشیایی که با حرف خاصی شروع می‌شوند
• خواندن یا نوشتن
• مکالمه
• درک دستورات و فرمان‌ها

آزمون ارزیابی آفازی تشخیصی بوستون (Boston Diagnostic Aphasia Examination) شامل تمریناتی است که مهارت‌های زبانی بیمار را به‌طور گسترده ارزیابی می‌کند.
تشخیص جامع نیز شامل سی‌تی (CT) یا اِم‌آرآی ( MRI ) برای تعیین محل و درجه آسیب مغزی است که باعث آفازی شده است.
درمان آفازی
گفتار و زبان درمانی تنها روش درمان آفازی است. بیشتر افراد استفاده کامل از مهارت‌های ارتباطی‌شان را دوباره بدست نمی‌آورند، اما گفتاردرمانی می‌تواند پیشرفت چشمگیری به‌همراه داشته باشد، حتی در آفازی گلوبال.
هدف گفتار درمانی دستیابی به موارد زیر است:
استفاده بهتر از توانایی‌های زبانی موجود
بهبود مهارت‌های زبان با یادگیری مجدد آن‌ها
توانایی برقراری ارتباط به روشی متفاوت، جبران کلمات گم‌شده در گفتار
ازآنجاکه آفازی انواع مختلفی دارد و همه افراد به یک روش یاد نمی‌گیرند، روش‌های گفتار و زبان درمانی متفاوت خواهند بود.
آهنگ درمانی ملودیک (MIT)
این روش درمانی بیشتر برای درمان آفازی ناروان است و شامل استفاده از زمزمه یا آواز با ریتم است، در این روش بیمار عبارات و کلماتی را که مشکل دارد، تکرار می‌کند. این روند فعالیت مغز را در نیمکره راست تحریک می‌کند و می‌تواند به افزایش تعداد کلماتی که بیمار می‌تواند بگوید کمک کند.
گروه درمانی
گروه کوچکی از افراد مبتلا به آفازی با درمانگر ملاقات می‌کنند و ارتباط برقرار می‌کنند. این روش به بیماران فرصت می‌دهد که با تعامل با افراد گروه در محیطی راحت و مفید، مهارت‌های زبانی خود را تمرین کنند و بهبود بخشند.
افزایش کارآمدی ارتباطی آفازیک  (PACE)
این نوع درمان با درگیر کردن بیمار با مکالمه، مهارت‌های ارتباطی وی را بهبود می‌بخشد. به بیمار تصویر یا نقاشی نشان داده می‌شود و از او خواسته می‌شود به هر طریقی که می‌تواند پاسخ دهد. مکالمه از سطح ساده شروع می‌شود، اما به مرور پیچیده‌تر می‌شود.
آموزش دست‌نویس کامپیوتری (CST)
این شامل دست‌نویسی است که کامپیوتر تحویل می‌دهد و بر اساس مکالمات روزمره است و این فرصت را به بیمار می‌دهد تا مهارت‌های ارتباطی خود را با استفاده از موقعیت‌های واقع‌بینانه تمرین کند.
چگونه کمک کنیم
چند راهکار می‌تواند به افراد در برقراری ارتباط با شخصی که دچار آفازی است کمک کند:
قبل از شروع صحبت، توجه شخص را جلب کرده و ارتباط چشمی خود را حفظ کنید
حذف سر و صدای پس‌زمینه
صدای خود را در حد بلندی طبیعی نگه دارید، اما آهسته‌تر از حد معمول صحبت کنید
جملات کوتاه و ساده باشند و از سوالاتی که به پاسخ پیچیده‌ای نیاز دارند خودداری کنید
موضوع مکالمه را ناگهانی تغییر ندهید
سر و صداهای پس‌زمینه مزاحم را به حداقل برسانید
فرد را برای پاسخ دادن تحت فشار قرار ندهید و به او فرصت دهید تا صحبت کند
از سوالات بله/خیر استفاده کنید
از خطاها چشم‌پوشی کنید و از تصحیح آن‌ها خودداری کنید، زیرا ممکن است این امر ناامیدکننده باشد
در صورت امکان به فعالیت‌های عادی بپردازید
به‌یاد داشته باشید که این اختلال در نحوه برقراری ارتباط آن‌ها تأثیر می‌گذارد، ممکن است لحن آن‌ها لزوما بازتاب روحیه آن‌ها نباشد
سعی کنید دفترچه یادداشت یا تعدادی کاغذ و خودکار در دست داشته باشید، زیرا این امر می‌تواند به برقراری ارتباط کمک کند
به‌یاد داشته باشید که توانایی تفکر فرد لزوما مختل نمی‌شود. مانند بزرگسالان باهوش با آن‌ها صحبت کنید، دقیقا همان‌طور که پیش از بروز آفازی انجام می‌دادید.
عوارض آفازی
آفازی در بسیاری از جنبه‌های زندگی تأثیر می‌گذارد، از روابط شخصی گرفته تا رفاه اقتصادی، زیرا ارتباطات برای زندگی روزمره اساسی است. این امر می‌تواند باعث ناامیدی و ناراحتی بیمار شود و عزیزان‌شان بی‌تاب شوند. همراه با سایر اثرات سکته مغزی، آفازی ممکن است منجر به افسردگی شود.
فرد مبتلا به آفازی تشویق می‌شود که به گروه‌های حمایتی مراجعه کند و کسی را پیدا کند که به او کمک کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را تمرین کند. اگر آن‌ها در معرض خطر افسردگی هستند، باید برای درمان به پزشک خود مراجعه کنند.
پیش از ملاقات با پزشک، یکی از دوستانش می‌تواند به او کمک کند تا آنچه می‌خواهد بگوید را تمرین کند و یا سوالات خود را یادداشت کند.
پیشگیری از سکته مغزی، پیشگیری از آفازی
علت اصلی بروز آفازی سکته مغزی است، بنابراین پیشگیری از سکته مغزی می‌تواند خطر آفازی را کاهش دهد.
اقدامات احتیاطی که می‌توان انجام داد شامل موارد زیر است:
ورزش منظم
تغذیه سالم
بررسی و کنترل فشار خون
پرهیز از مصرف دخانیات
پایین نگه داشتن مصرف الکل
مدیریت استرس
اگر کسی علائم سکته مغزی را نشان داد، مهم است که هرچه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کند، زیرا این امر برای بهبود بسیار مهم است.
علائمی فرد در حال سکته یا در معرض سکته مغزی عبارتند از:
تاری و سیاهی دید یا دوبینی
گیجی، مشکل در راه رفتن، عدم تعادل و هماهنگی
بی‌حسی، ضعف یا فلج در یک طرف بدن
ناروانی گفتار
سردرد شدید ناگهانی
واژه اختصاری F.A.S.T می‌تواند به افراد کمک کند که به‌یاد داشته باشند چه باید بکنند:
صورت (Face): آیا صورت فرد از یک طرف افتاده است؟
بازوها (Arms): آیا می‌تواند آن‌ها را بالا بیاورد؟
گفتار (Speech): آیا لکنت زبان دارد؟
زمان (Time): در صورت وجود هر یک از این سه، بلافاصله درخواست کمک اضطراری کنید.
کمک به‌موقع می‌تواند زندگی فرد را نجات داده و احتمال بهبود پس از سکته را افزایش دهد.

متخصص گفتاردرمانی مریم عبدالهی

بهترین دکتر گفتاردرمانی در شیراز

بهترین دکتر کاردرمانی در شیراز

بهترین دکتر فیزیوتراپی در شیراز