هماهنگی چشم و دست، چشم و پا
هماهنگی حرکتی شامل: هماهنگی چشم و دست، چشم و پا و اعمال حرکتی ظریف و انجام سایر کارهای دستی است. هر یک از این مهارت ها در ایجاد ارتباط غیرکلامی ما مؤثر و دخیل است. عمل هماهنگ و یک پارچه چشم و دست، یا چشم و پا در ایجاد یک حرکت مؤثر و کارآمد، مستلزم یک پیوند حرکتی- ادراکی است. رشد و تکامل هماهنگی چشم و دست، کودک را بر انجام مناسب اعمال حرکتی درشت، قادر خواهد ساخت. بنابراین در اجرای الگوهای متنوع حرکت در بازی و کار او را توانایی خواهد بخشید. هماهنگی چشم و پا، در رشد الگوهای حرکت درشت، هم چون حرکات جا به جایی، حرکات موزون و فعالیت های دستکاری، ضروری است.
هماهنگی حرکت ظریف، مستقیماً مربوط می شود به رشد و تکامل ماهیچه های ریزدست، که در انجام تکالیفی نظیر: نوشتن، نخ کردن، سوارکردن مهره ها و پیچ ها و قیچی کردن، به کار برده می شود. انجام موفقیت آمیز همه ی این تکالیف دستی، موجب رشد یک خود پنداره ی مثبت و نیز موفقیت تحصیلی خواهد شد.
فعالیت هایی برای رشد هماهنگی ادراکی حرکتی
1- ترسیم کردن از طریق دنبال کردن
از کودکان بخواهید با دنبال کردن خطوط، تصاویر، طرح ها، حروف یا اعداد آن ها را بر روی کاغذ رسم یا ورقه پلاستیکی ترسیم کند. از پیکان های راهنما، نشانه های رنگی و اعداد برای کمک به کودکان در جهت دنبال کردن اشکال استفاده نمایید.
2- کنترل آب
کودکان باید آب را حمل کنند و آب را داخل سطل های مدرج تا سطح خاصی بریزند. برای دشوارتر کردن فعالیت می توان از اندازه های کوچک تر و دقیق تر استفاده کرد. با اضافه کردن رنگ به آب این فعالیت جالب تر می شود. می توان این کار را با حجم کم آب شروع کرد و کم کم مقدار آب را زیادتر کرد.
3- بریدن با قیچی
فعالیت هایی را برای بریدن انتخاب کنید که با سطح رشد کودک متناسب است. ساده ترین فعالیت بریدن خطوط راستی است که نزدیک به حاشیه کاغذ علامت زده شده است. مشکل ترین فعالیت بدن بریدن خطوط راستی است که به طور عرضی در مرکز کاغذ قرار دارند. برخی از کودکان ممکن است با قرار دادن الگوی مقوایی بر روی کاغذ بهتر بتوانند از قیچی استفاده کنند. کودکان می توانند اشکال هندسی خاصی مثل مربع، مستطیل و مثلث را ببرند و درآورند. با ترسیم خطوط در رنگ های مختلف، خطوط منحنی و دایره، سپس تصاویر و در نهایت الگوهایی که با خطوط کم رنگ و نقطه چین مشخص شده اند را ببرند و در بیاورند.
4- شابلون یا الگوها
کودکان می توانند طرح کلی اشکال هندسی را ترسیم نمایند. الگوها می توانند از مقوا، چوب، پلاستیک یا اسفنج باشند. از کودک بخواهید طرح هایی از اشکال هندسی را ترسیم کند و بعد آن ها را روی مقوا، چوب، پلاستیک و غیره ببرد. کودکان می توانند از قطعه ی بریده شده و یا ورق سوراخ شده به عنوان الگو یا کلیشه استفاده نمایند. می توان از کودکان خواست که با طرح های هندسی بریده شده اشکال دیگری مثل خانه، آدمک، ماشین و غیره را درست کنند.
5- بند کردن
یک قطعه مقوا که با منگنه سوراخ شده یا تخته میخ دار می تواند برای این فعالیت سودمند باشد. طرح یا تصویری را بر روی صفحه تهیه کنید و از کودک بخواهید با استفاده از بند کفش، نخ، سیم و با گذراندن آن ها از داخل سوراخ ها یا بستن آن ها به دور میخ ها بر روی تخته میخ دار طرح را آماده کند.
6- فعالیت های مداد- کاغذی
رنگ کردن کتاب ها، کتاب های پیش دبستانی، کتاب هایی که با اشکال نقطه چین و کتاب های آمادگی و کودکستان غالباً از جمله فعالیت های مداد- کاغذی هستند که به رشد و هماهنگی چشم و دست و حرکات ظریف کمک می کنند.
7- گیره های لباس
از کودکان خواسته می شود که تعدادی گیره لباس را به یک بند یا یک جعبه بچسباند. برای این کار از طریق تعداد گیره هایی که باید در یک زمان معین چسبانده شوند وقت مشخصی را تعیین می کنیم.
8- کپی کردن طرح ها
کودک به طرح هندسی نگاه می کند و آن را بر روی کاغذ کپی می کند.
9- عروسک گردانی
عروسک گردانی به رشد هماهنگی چشم و دست، حرکات موزون و حرکات ظریف دست و انگشت کمک می کند.
10- پیچ و مهره باز و بسته کردن
برای این کار می توان یک تخته درست کرد که روی آن پیچ و مهره هایی در اندازه های مختلف تعبیه شده باشد و کودک باید با انگشتانش مهره ها را از داخل پیچ ها دربیاورد و یا ببندد. برای تقویت انگشتان باید به کودکان تأکید کرد که مهره را با انگشت شست و سبابه بپیچاند.
فعالیت های مربوط به تخته سیاه
انجام فعالیت هایی بر روی تخته سیاه کودک را برای تکالیف مداد- کاغذی آماده می کند. کار با تخته سیاه به استفاده از ماهیچه های بزرگ شانه و آرنج تا حرکات محدود و سخت انگشتان که اغلب کودکان در تکالیف مداد- کاغذی ظاهر می سازند، کمک می کند.
1- نقطه چین
در این تمرین کودکان خطوطی را برای اتصال نقطه ها به یک دیگر بر روی تخته سیاه ترسیم می کنند. نقطه ها می توانند در وضعیت های مختلف و در تعداد متفاوت باشند و کودک باید خطوط ارتباطی بین این نقطه ها را ترسیم کنند.
2- کشیدن دایره
کودکان ترسیم دایره های بزرگ را بر روی تخته سیاه با یک دست و با دو دست، در جهت عقربه های ساعت و خلاف حرکت عقربه های ساعت تمرین می کنند.
3- اشکال هندسی
از کودک خواسته می شود فعالیت هایی مشابه با آن چه که در مورد ترسیم دایره ها توصیف شده را با خطوط ( افقی، عمودی، مایل )، مثلث، مربع، مستطیل و لوزی انجام دهد. در ابتدا کودک می تواند از الگوهای بریده شده این گونه اشکال استفاده کنند و بعد اشکال می توانند از روی مدل کپی شوند.
4- حروف و اعداد
تمرین نوشتن حروف و اعداد بر روی تخته سیاه، کودک را برای نوشتن بر روی کاغذ آماده می کند ( لرنر، 1997 ).