اکثر افراد مبتلا به فلج مغزی در کنترل عضلات صورت، زبان، فک و سینه خود مشکل دارند. این مسئله توانایی آنها را برای تولید صدا و صحبت کردن صحیح محدود می‌کند. کاهش شنوایی نیز می‌تواند باعث تأخیر در گفتار و مشکلات ارتباطی شود. حدود 75 درصد از کودکان فلج مغزی دارای نقص گفتاری هستند. خوشبختانه، تخمین زده شده که 50 تا 70 درصد از این کودکان می‌توانند از آموزش گفتار بهره ببرند و به این ترتیب کیفیت زندگی بالاتری داشته باشند. پس با گفتاردرمانی می‌توان بخشی از این مشکل را حل کرد. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی روش‌های گفتاردرمانی فلج مغزی بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
چگونه فلج مغزی بر گفتار تأثیر می‌گذارد؟
فلج مغزی می‌تواند بر کنترل حرکتی در کل بدن تأثیر بگذارد. برای برخی، ممکن است فقط پاها، یک طرف بدن یا یک اندام را درگیر کند. پس تمامی افراد فلج مغزی نیاز به گفتاردرمانی ندارند. هنگامی که فلج مغزی بر عضلات اطراف دهان تأثیر می‌گذارد، افراد ممکن است با عملکردهایی مانند جویدن، صحبت کردن، تنفس و بلع مشکل داشته باشند.
دیزآرتری شایع‌ترین اختلال گفتار حرکتی در افراد مبتلا به فلج مغزی است. افراد مبتلا به دیزآرتری در کنترل ماهیچه‌های دهان و ایجاد نفس کافی برای صحبت کردن مشکل دارند؛ بنابراین ممکن است با مشکلت زیر دست و پنجه نرم کنند:
گفتار نامشخص
تلفظ ضعیف
لحن نامناسب
لکنت زبان
مشکلات تغذیه
صدای تودماغی
این عوارض ممکن است به طور قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد، خطر سوءتغذیه، سطوح بالای استرس و مشکلات ارتباطی را افزایش دهد. در نتیجه برای تقویت عضلات حرکتی دهان و بهبود مهارت‌های ارتباطی و تغذیه، گفتاردرمانی ضروری است.
اهداف گفتاردرمانی فلج مغزی
هدف اصلی گفتاردرمانی بهبود مهارت‌های ارتباطی است. گفتار درمانگر برای انجام این کار از نوروپلاستیسیته استفاده می‌کند. منظور از نوروپلاستیسیته توانایی سیستم عصبی مرکزی برای ایجاد تغییرات انطباقی و سازماندهی مجدد خود بر اساس رفتارهای فرد است. مانند ارتقای دیگر مهارت‌ها، راهکار اصلی بهبود در این زمینه نیز تمرین کردن است. تمرین مداوم به تحریک مغز کمک می‌کند. در گفتاردرمانی، گفتار درمانگر مهارت‌های ارتباطی و تغذیه فرد را ارزیابی می‌کند و برنامه‌ای شخصی‌سازی شده برای فرد ارائه می‌کند. این برنامه‌ها به کنترل بهتر عضلات حرکتی دهان کمک می‌کنند.
فواید گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به فلج مغزی
فلج مغزی طیف وسیعی از اختلالات حرکتی با شدت‌های مختلف را در برمی‌گیرد. از آنجایی که این مشکل در هر فرد متفاوت است، بهترین راه، درمان شخصی‌سازی شده است. مثلاً افرادی که موارد خفیف‌تر اختلال گفتار را تجربه می‌کنند، ممکن است بر تقویت گفتار و زبان طبیعی تمرکز کنند، در حالی که درمان برای افراد مبتلا به موارد شدیدتر ممکن است شامل یادگیری نحوه استفاده از اشکال جایگزین ارتباط مانند دستگاه‌های گفتاری مصنوعی، ژست‌ها یا نوشتن باشد. گفتاردرمانی می‌تواند در موارد زیر به افراد مبتلا به فلج مغزی کمک کند
تولید گفتار
جویدن و بلعیدن
نفس كشيدن
استفاده از سیستم‌های ارتباطی تقویتی یا جایگزین
زبان بیانی
صدا
مهارت‌های تلفظ
توسعه واژگان
مهارت‌های شنیداری
درک و شکل‌گیری کلمات
مشارکت مستقیم در گفتگو
مشکلات دهان و گلو
اکنون که مزایای گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به فلج مغزی را درک کردید، چند تکنیک رایج مورد استفاده در این زمینه را بررسی می‌کنیم.
تمرینات گفتاردرمانی فلج مغزی
در اولین جلسه گفتاردرمانی، گفتار درمانگر عملکرد فیزیکی و شناختی فرد را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی می‌تواند شامل بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه حفره دهان او، تست‌های شنوایی‌شناسی، ارزیابی بیان، ارزیابی زبان و روان فرد شود. گفتار درمانگر پس از ارزیابی، برنامه درمانی مناسبی را برای فرد طراحی می‌کند. برای دریافت ایده بهتر از آنچه از یک جلسه گفتاردرمانی باید انتظار داشته باشید، چند نمونه از تمریناتی را که ممکن است توسط گفتار درمانگر توصیه شود، توضیح می‌دهیم.
تمرین بایت بلاک
بایت بلاک وسیله کوچکی است که بین دندان‌های بالا و پایین قرار داده می‌شود تا دهان را باز نگه دارد. این وسیله فک را ثابت نگه می‌دارد تا فرد بتواند حرکت زبان و لب‌های خود را تمرین کند. به عنوان نمونه، گفتار درمانگر ممکن است از شخص بخواهد که لب‌های خود را به هم بچسباند یا زبان خود را به پهلو ببرد.
با گذشت زمان، چالش‌ها پیچیده‌تر می‌شوند. به تدریج فرد می‌تواند صدا را با حرکات زبان و لب خود صدا ایجاد کند و بدون بابت بلاک تمرین کند. ممکن است گفتار درمانگر برای تمرین دادن به کودکان از تصاویر حیوانات و کودکانه استفاده کند تا کودک مضطرب نشود و با اشتیاق تمرینات را انجام دهد.
شرطی‌سازی صوتی
شرطی‌سازی صوتی شامل تقسیم کلمات به هجاها و تکرار مکرر صداهای خاص می‌شود. مثلاً اگر برای کلمه «مادر» از تقسیم «ما» و «در» استفاده می‌شود. فرد می‌تواند هر هجا را 20 بار تکرار کند. سپس سعی کنید آنها را کنار هم قرار دهید و کل کلمه را 20 بار تکرار کند