آتاکسی عبارتی است که برای اختلال هماهنگی یا کنترل عضلات سیستم حرکتی مورد استفاده قرار میگیرد و فرد در هنگام راه رفتن یا برداشتن اجسام دچار مشکل میشود. یکی از علائم اختلال تعادل این است که میتواند به اشکال مختلف بر توانایی حرکتی بیمار تاثیر بگذارد و باعث بروز مشکلاتی در بلع، حرکات چشم و صحبت کردن شود. آتاکسی دائمی معمولاً به علت آسیب دیدگی یک قسمت از مغز به وجود میآید که وظیفه کنترل حرکات عضلات را برعهده دارد.
درمان اختلال تعادل به علت بروز آن بستگی دارد اما استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر میتواند به حفظ استقلال بیمار کمک نماید. فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و انجام دادن حرکات ایروبیک نیز میتواند کمک کننده باشد.
علت اختلال تعادل
از بین رفتن، آسیب دیدگی یا تحلیل رفتگی سلولهای عصبی در قسمتی از مغز که وظیفه کنترل حرکات عضله را برعهده دارد باعث بروز آتاکسی خواهد شد. مخچه از دو بخش چیندار تشکیل شده که در قسمت قاعده مغز و در مجاورت ساقه مغز قرار گرفته است. مخچه وظیفه حفظ تعادل، حرکات چشم، صحبت کردن و بلعیدن مواد غذایی را بر عهده دارد.
بیماریهایی که باعث آسیب دیدگی طناب نخاعی و اعصاب محیطی میشوند بر فرایند کنترل عضلات تاثیر میگذارند و بیمار را دچار اختلال تعادل خواهند کرد. برخی از علل بروز اختلال تعادل به شرح زیر میباشد:
ضرب دیدگی و آسیب دیدگی سر یا طناب نخاعی ناشی از ضربه در حین تصادفات خودرویی یا تصادف با موتورسیکلت میتواند باعث اختلال تعادل شدید شود که به صورت ناگهانی ایجاد میگردد.
ضربه مغزی ناشی از تشکیل لخته خون یا خونریزی درون مغز میتواند باعث اختلال تعادل شود. هنگامی که خونرسانی به یک قسمت از مغز قطع میشود یا به شدت کاهش پیدا میکند سلولهای مغز نمیتوانند اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کنند و به این ترتیب از بین میروند.
ابتلا به برخی از بیماریهای خود ایمنی مانند ام اس، بیماری سلیاک، بیماری سارکوئیدوز و سایر بیماریهای خود ایمنی میتواند باعث آتاکسی شوند.
اختلال تعادل میتواند یکی از عوارض جانبی غیر شایع آبله مرغان و سایر عفونتهای ویروسی مانند بیماری لایم یا ایدز باشد. این اختلال میتواند در مراحل پایانی بیماری که عفونت در حال از بین رفتن است ایجاد گردد اما به طور طبیعی با گذر زمان برطرف میشود.
سندروم پارانئوپلاستیک یک اختلال نادر و تحلیل برنده است که توسط سیستم ایمنی بدن و در واکنش به تومورهای سرطانی ریه، سینه و تخمدان یا سرطان لنف ایجاد میشود. اختلال تعادل میتواند چند ماه یا چند سال پس از تشخیص بیماری به وجود بیاید.
در برخی موارد وجود آبسه درون مغز باعث اختلال تعادل میشود. رشد زائدههای خوش خیم یا بدخیم در مغز نیز باعث آسیب دیدگی مخچه و اختلال تعادل خواهند شد.
در برخی موارد اختلال تعادل میتواند به علت عوارض جانبی مصرف برخی داروها مانند فنوباربیتال، باربیتورات، بنزودیازپین، فنی توئین و برخی از داروهای شیمی درمانی به وجود بیاید. مسمومیت با ویتامین ب۶ نیز میتواند منجر به اختلال تعادل شود. تشخیص علت اصلی بروز این اختلال در فرآیند درمان نقش مهمی را ایفا میکند. مصرف برخی از داروها با بالا رفتن سن باعث بروز برخی مشکلات میشود به همین دلیل پزشک دستور کاهش دوز داروی مصرفی یا قطع مصرف آن را خواهد داد. مسمومیت با دارو، مسمومیت با فلزات سنگین مانند سرب یا جیوه، مسمومیت با حلال، مانند مواد رقیق کننده رنگ میتواند باعث اختلال تعادل شود.
کمبود ویتامین ای، ویتامین ب۱۲ یا تیامین. مصرف نکردن این ویتامینها یا مصرف مشروبات الکلی یا هر دلیل دیگری میتواند باعث اختلال تعادل شود.
کم کاری یا پرکاری تیروئید نیز در بروز اختلال تعادل نقش دارند.
ابتلا به بیماری کرونا در مراحل شدید میتواند منجر به اختلال تعادل شود.
برای برخی از بزرگسالان که دچار آتاکسی پراکنده می شوند، هیچ علت خاصی نمیتوان یافت. آتاکسی پراکنده میتواند انواع مختلفی داشته باشد، از جمله آتروفی سیستم چندگانه، یک اختلال پیشرونده و تحلیل برنده.